ABD ve İran arasında yarın İtalya’nın başkenti Roma’da düzenlenecek ikinci tur müzakereler öncesi Ortadoğu’da yaşananlarla ilgili çarpıcı bir haber dikkat çekti. New York Times gazetesi, ABD Başkanı Donald Trump’ın İsrail’in mayıs ayında İran’ın nükleer tesislerine planladığı saldırıya karşı çıktığını, bunun yerine İran’ın nükleer programını sınırlandıracak bir anlaşmayı müzakere etmeyi tercih ettiğini belirtti. Gazetenin ABD yönetiminden yetkililere ve görüşmeler hakkında bilgi sahibi olan diğer kişilere dayandırdığı haberine göre İsrail, İran’ın nükleer tesislerine mayıs ayında gerçekleştirmek üzere bir saldırı planı hazırladı.
Saldırıyı istemedi
İsrail, Suriye ve Lübnan’daki gelişmelerin ardından siyasi ve askeri açıdan zayıfladığı düşünülen dönemde İran’ın nükleer tesislerini vurmak dahil Tahran’a karşı büyük bir saldırı gerçekleştirilmesi planını Beyaz Saray’a iletti. Hatta ABD Merkez Kuvvetler Komutanı (CENTCOM) General Michael E. Kurilla, Ulusal Güvenlik Danışmanı Michael Waltz ve Ulusal İstihbarat Direktörü Tulsi Gabbard’ın da aralarında bulunduğu üst düzey askeri, siyasi ve istihbarat yetkilileri, Trump’ın onaylaması halinde ABD’nin bir İsrail saldırısını nasıl destekleyebileceğini tartıştı.
Ancak Trump yönetiminin siyasi, askeri ve istihbarat yetkilileri, görüşmelerinde İsrail’in saldırı planlarına karşı genel olarak çekimser tutum sergiledi. İran tarafının da 28 Mart’ta müzakerelere açık olduklarını açıklamasıyla ABD’nin tutumu netleşti. Trump, yönetiminde aylar süren tartışmaların ardından saldırıyı desteklemek yerine İran’la müzakere yürütmeyi seçti.
Açık kapı bırakıldı
General Kurilla ay başında İsrail’e gerçekleştirdiği ziyaret sırasında Tel Aviv’deki yetkililere Beyaz Saray’ın nükleer tesise saldırı planını askıya almak istediği mesajını iletti. Bunun üzerine İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, konuyu telefonda görüşmek istedi ancak Trump, İran’la ilgili planları telefonda görüşmek istemeyerek muhatabını Beyaz Saray’a davet etti. Netanyahu ise 7 Nisan’da Washington’a giderken Trump, konuğu henüz Beyaz Saray’dayken İran’la görüşmelere başlandığını kamuoyuna duyurdu. Trump, 8 Nisan’da ise İsrail’in İran’a karşı askeri saldırısının bir seçenek olarak kaldığını belirterek, “Eğer askeri müdahale gerekiyorsa askeri müdahalede bulunacağız. İsrail, tabii ki bunun lideri olacaktır” ifadelerini kullandı. Başkan Yardımcısı JD Vance de, İran ile görüşmelerin başarısız olması halinde Trump’ın İsrail’in saldırısını destekleyebileceğine işaret etti.
İran’ın nükleer programının sınırlandırılmasına ilişkin müzakerelerin ilk turu, 12 Nisan’da Umman’ın başkenti Maskat’ta İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi ile ABD Başkanı Donald Trump’ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff’un katılımıyla gerçekleşti. Taraflar arasındaki ikinci görüşmenin yarın gerçekleştirilmesi bekleniyor.
Meloni ile Beyaz Saray’da görüştü
ABD Başkanı Donald Trump, İtalya Başbakanı Georgia Meloni’yi Beyaz Saray’da ağırladı. Rusya-Ukrayna Savaşı’na ilişkin sorulara cevap veren Trump, “Bir mineral anlaşmamız var, sanırım önümüzdeki perşembe günü imzalanacak. Ukrayna’nın anlaşmaya uyacağını düşünüyoruz” dedi. Ukrayna’nın avantajının daha az olduğunu belirten Trump, “Rusya çok daha büyük bir ülke, daha büyük bir askeri güç” diye konuştu. Öte yandan ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell’dan memnun olmadığını belirten Trump, “Gidecek, İşini yaptığını sanmıyorum. Her zaman çok geç kalıyor, biraz yavaş ve ondan memnun değilim. Eğer gitmesini istersem, inanın bana hemen gider” ifadelerini kullandı. Başbakan Georgia Meloni de İtalyan şirketlerinin önümüzdeki yıllarda ABD’ye yaklaşık 10 milyar dolarlık yatırım planladığını açıkladı.
Arakçi Moskova’da
ABD ile ikinci tur nükleer görüşmeleri öncesi Rusya’ya giden İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e İran lideri Ali Hamaney’den mektup getirdiğini söyledi. Putin ile görüşmesi öncesi konuşan Arakçi, İran’ın her zaman nükleer meselelerde Rusya’ya danıştığını kaydederken, Hamaney’in mektubunda uluslararası, bölgesel ve ikili konuların yer aldığını bildirdi.
‘Zaman daralıyor’
Tahran’da temaslarda bulunan Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Rafael Grossi, İran ve ABD’nin bir anlaşmaya varmak konusunda zamanının daraldığı uyarısında bulundu.